Τρίτη 10 Ιουνίου 2008

Η πραγματική αξία του ΒΑΝ

Προσπαθώντας να βρω έναν τρόπο για να εξηγήσω πώς αντιλαμβάνομαι την πραγματική χρησιμότητα του συστήματος πρόβλεψης σεισμών ΒΑΝ έπεσα πάνω σε ένα κείμενο πανεπιστημιακών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, οι οποίοι με έναν πολύ κατανοητό τρόπο αποδεικνύουν ότι οι προβλέψεις του ΒΑΝ μπορούν με την κατάλληλη κρατική αξιοποίηση να βοηθήσουν στην άμυνα εννατίον του Εγκέλαδου. Είναι περίπου αυτά που ήθελα να δείξω, με πολύ μικρές διαφορές.
Παραθέτω το κείμενο για την αναδημοσίευση του οποίου δεν έχω λάβει άδεια. Εάν οι συντάκτες του Κώστας Στεφανής Επ. Καθηγητής Ε.Μ.Π. και Δηµήτρης Μούρµουρας Ε.Ε. Διδακτικού Προσωπικού Ε.Μ.Π. έχουν αντίρρηση ας αποστείλουν ημέιλ για να το κατεβάσω αμέσως.

Τέλος, να τονίσω ότι αντιλαμβάνομαι την σκληρότητα του πολέμου για τα επιδοτούμενα προγράμματα μεταξύ των σειμσολογούντων σεισμολόγων, γεωλόγων, φυσικών και λοιπών αρπακτικών δυνάμεων. Αυτός δεν είναι λόγος όμως η ομάδα ΒΑΝ να διαπράττει -ας μου επιτραπεί- "λαθροχειρίες" στους χάρτες που κατά καιρούς δημοσιεύει στην ιστοσελίδα του Κορνέλ. Την προηγούμενη φορά, τον Φεβρουάριο, το "παραλληλογράμμό" της επεκτάθηκε για να περιλάβει τη Μεθώνη και τώρα παρά τα διατυμπανιζόμενα από τον κ. Χουλιάρα η Ανδραβίδα βρισκόταν οριακά (αλλά) εκτός της σκιασμένης δοσμένης ως επικίνδυνης περιοχής.
Εμείς που παρακολουθούμε την υπόθεση από κοντά γνωρίζουμε ότι το ΒΑΝ κάνει και επιτυχημένες και κυρίως αξιοποιήσιμες προβλέψεις . Δεν χρειάζονται ενίσχυση τέτοιου τύπου.
Ιδού το κείμενο των δύο πανεπιστημιακών. Του κ. Κώστα Στεφανή Επ. Καθηγητού Ε.Μ.Π. και του κ. Δηµήτρη Μούρµουρα Ε.Ε.Διδακτικού Προσωπικού Ε.Μ.Π.

ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΑΝ ΚΑΝΕΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΣΕΙΣΜΩΝ
http://www.physics.ntua.gr/~mourmouras/van.pdf
Επειδή χρόνια τώρα γίνεται τόσος θόρυβος γύρω από την υπόθεση του ΒΑΝ (αν
προβλέπει η όχι σεισµούς), θα θέλαµε µ' αυτό το κείµενο να γίνει κατανοητό στον απλό
αναγνώστη πώς µετριέται η αξία της πληροφορίας ενός µηνύµατος και γιατί το ΒΑΝ
κάνει προγνώσεις.
Πολύ σύντοµα και απλά θα σας δείξουµε γιατί το ΒΑΝ κάνει πρόγνωση σεισµών.
Θα δώσουµε στην αρχή ένα απλό παράδειγµα από τη ζωή για να καταλάβετε τι
θα πει λαµβάνω µήνυµα και πόσο πληροφορία περιέχει αυτό.
Οι Ελληνικές διωκτικές αρχές λαµβάνουν το εξής µήνυµα: «Ο αρχιτροµοκράτης
τάδε θα έλθει στην Ελλάδα το έτος 1996». Αυτό λέµε ότι περιέχει µία αρχική
πληροφορία. Εάν µετά λίγες µέρες λάβουν ένα δεύτερο µήνυµα το εξής: «Ο αρχιτ... θα
έλθει στην Ελλάδα τον Αύγουστο» τότε το δεύτερο αυτό µήνυµα έχει 12 φορές
µεγαλύτερης αξίας πληροφορία από το αρχικό, διότι την απροσδιοριστία των 12 µηνών
του πρώτου την περιόρισε στον ένα µήνα. Εάν έλθει τώρα και τρίτο µήνυµα: Ο
αρχιτ.πού θα έρθει τον Αύγουστο θα διαµένει στον Νοµό Ηρακλείου»
τότε η αξία της
πληροφορίας είναι 12*52=624 φορές µεγαλύτερη από την αρχική και 52 φορές
µεγαλύτερη από την δεύτερη (52 οι νοµοί της Ελλάδος).

Τώρα στους Σεισµούς.
Από Στοιχεία των τελευταίων εκατονταετιών και µε στατιστική ανάλυση
προκύπτει ότι π.χ. στην Ελλάδα γίνεται ένας σεισµός µεγέθους 6-6.5 το χρόνο. Αυτή η
πρόταση είναι η «αρχική πληροφορία». Κανένας µέχρι τώρα δεν βρέθηκε να δώσει µία
πρόγνωση που να περιέχει πληροφορία διπλάσιας αξίας από την αρχική , να πει π.χ. ότι
το 1996 θα γίνει στο βόρειο ήµισυ της χώρας, η ότι θα γίνει το πρώτο εξάµηνο του έτους.

Τι κάνει το ΒΑΝ
Όταν το ΒΑΝ λέει ότι ένας τέτοιος σεισµός θα γίνει τον Απρίλιο αµέσως έχουµε
12πλάσιας αξίας πληροφορία της αρχικής.
Όταν µας λέει ότι θα γίνει κάπου στους εξής
δύο Νοµούς, τότε έχουµε αξία πληροφορίας 12*26=312 φόρες της αρχικής.
Μια χοντροειδής εκτίµηση δική µας (δεν ξέρουµε τα τηλεγραφήµατα,
αποσπασµατικά µαθαίνουµε ότι µαθαίνουµε) είναι ότι το ΒΑΝ κάνει πρόγνωση µε ένα
συντελεστή µεγαλύτερο του 500 (η κάθε
πρόγνωση έχει και τον δικό της συντελεστή). Ο
κ. Βαρώτσος, στον οποίο κοινοποιείται αυτή η επιστολή, θα µπορούσε να δώσει πιο
ακριβείς συντελεστές κάνοντας χρήση αυτής της λογικής.

Ο ρόλος της Πολιτείας.
Η Πολιτεία δεν έχει ακόµα παραδεχθεί ότι το ΒΑΝ κάνει πρόγνωση, ίσως για να
µη κατηγορηθεί ότι δεν προειδοποιεί τον πληθυσµό. Θα µπορούσε όµως να θέσει όρια
π.χ. πάνω από 200 κινητοποιεί Νοµαρχίες, πάνω από 400 και το Στρατό, πάνω από 1000
εκκενώνει πόλεις και χωριά.
Ο συντελεστής αξίας της πληροφορίας ίσως να µη φθάνει ακόµη στα όρια ώστε
να ληφθούν µέτρα ενηµέρωσης και του πληθυσµού. Αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι το ΒΑΝ
δεν κάνει πρόγνωση εκατοντάδες φορές µεγαλύτερης αξίας από την αρχική πληροφορία,
πού καµία άλλη µέθοδος δεν µπορεί να αυξήσει ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΕΠΙ 2.
===========================

Κώστας Στεφανής Επ. Καθηγητής Ε.Μ.Π.
Δηµήτρης Μούρµουρας Ε.Ε.Διδακτικό Προσωπικό Ε.Μ.Π.
Κοινοποίηση 1. Πρόεδρο ΟΑΣΠ 2. Π. Βαρώτσο

============================
Αυτό που λένε οι δύο πανεπιστημιακοί είναι ότι η κρατική μηχανή, λαμβάνοντας υπ' όψιν τις προβλέψεις του ΒΑΝ, μπορεί να είναι πιο έτοιμη ώστε να αντιμετωπίσει το χτύπημα του Εγκέλαδου. Πολύ έξυπνη είναι η πρόταση καθιέρωσης συντελεστών που επιτρέπουν/επιβάλλουν ευέλικτη και κλιμακούμενη αντίδραση της πολιτικής προστασίας.

4 σχόλια:

Stelios Frang είπε...

Υποθετικό σενάριο από μένα: Γίνεται "πρόβλεψη" με αξία 2000 φορές μεγαλύτερη της αρχικής. Ξεσηκώνονται 2-3 νομοί, περιμένουν, περιμένουν και δεν γίνεται τίποτα, ή γίνεται κάπου αλλού ο σεισμός... Τί κάνεις μετά; θα τολμήσεις να κινητοποιήσεις εκ νέου κάποιο νομό; Τελικά, έχεις κάνει επένδυση χρημάτων και ελπίδων για μια και μοναδική πρόβλεψη. Αν υπήρχε και ελάχιστη πιθανότητα να επιβεβαιωθεί μια πρόβλεψη με πιθανότητα 90-100%, θα το διατυμπάνιζαν με καραμούζες.

Τώρα που λεν διάφοροι ότι έγινε η μία και η άλλη πρόβλεψη, πρέπει να ξέρουμε ότι υπάρχουν κάπου δημοσιευμένες "προβλέψεις" που δεν επαληθεύτηκαν και γι' αυτό αποσιωπώνται.

Αυτός είναι και ο λόγος που έπαψαν να στέλνουν προβλέψεις σε κρατικά όργανα: έβγαιναν μετά οι κρατικοί παράγοντες και "κάρφωναν" ότι μας έστειλαν 2-3-4 προβλέψεις και δεν επαληθεύτηκαν, γιατί να πιστέψουμε την 5η που λένε τώρα ότι επαληθεύτηκε;

Ανώνυμος είπε...

Κάποτε θα πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι τελείως διαφορετικό πράγμα η επιστημονική έρευνα, ο επιστημονικός διάλογος ακόμη και οι επιστημονικές αντιπαραθέσεις και τελίως διαφορετικό πράγμα αυτό που ο μέσος πολίτης αναμένει από την επιστήμη. Παγκοσμίως πολλές ερευνητικές ομάδες προσπαθούν να βρουν μια αξιόπιστη μεθοδολογία για την πρόγνωση των σεισμών - πρόσφατα η NASA ανέβασε τη μεθοδολογία ΒΑΝ στη στρατόσφαιρα! - αλλά μέχρι στιγμής αποτελέσματα που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα για τον μέσο άνθρωπο, όπως πχ. είναι το δελτίο καιρού, δεν έχουμε. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι έρευνες δεν παράγουν αποτελέσματα.

Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η αγραμματοσύνη των επιστημόνων (συμφωνώ με τον κ. Τσελέντη) και οι περιορισμένοι πόροι για την έρευνα που όλοι γνωρίζουμε με ποια κριτήρια διατίθενται. Κακά τα ψέμματα, στη χώρα μας υπάρχει ένα πανίσχυρο και κλειστό λόμπυ των ας πούμε παραδοσιακών σεισμολόγων που αντιμετωπίζει με καχυποψία κάθε νεωτερική και αιρετική φωνή. Οι παλιότεροι θα θυμούνται με πόση απαξία αντιμετωπιζόταν το ΒΑΝ αρχικά - σήμερα κανείς δεν τολμά να το απορρίψει εντελώς.

Βοιωτέ, νομίζω ότι θα πρέπει να είναι κάποιος ειδικός επιστήμονας για να χαρακτηρίσει «λαθροχειρίες» τις επικαιροποιήσεις των χαρτών στις δημοσιεύσεις του ΒΑΝ. Ανάλογες επικαιροποιήσεις συμβαίνουν κατά κόρον σε ερευνητικές εργασίες και είναι αυτονόητες αν θέλει κάποιος να τελειοποιήσει τη μεθοδολογία του. Εμείς οι κοινοί θνητοί δεν νομίζω ότι βλέποντας απλώς ένα χάρτη μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα για την αξία μιας μεθόδου.

βοιωτός είπε...

s.frang,
καλώς ήρθες.
Εχεις δίκαιο, το σχέδιο χρειάζεται επεξεργασία.
Εάν υπήρχε καλή διάθεση φαντάζομαι ότι όλα αυτά θα λύνονταν.
Ουδείς πάντως είπε ότι τον ΒΑΝ προβλέπει όλους τους σεισμούς.

βοιωτός είπε...

Μέτοικε,
οι "λαθροχειρίες" δεν αναφέρονται ασφαλώς στην επικαιροποίηση των μελετών αλλά στα τηλεοπτικώς διαμειβόμενα.
Είναι φάουλ να υποστηρίζεις ότι η (όχι ακριβώς) πρόβλεψη βρήκε το επίκεντρο και αυτό να περνά στον κόσμο ενώ είναι φανερό από το χάρτη ότι το επίκεντρο ήταν οριακά εκτός σκιασμένης περιοχής.
Και δεν καταλαβαίνω τον λόγο μιας τέτοιας μισής αλήθειας.
Εκτός αν όλα γίνονται για την τηλεθέαση του 30φυλλόπουλου.